Mezeler

Meze sofrası birbirinden çok farklı yiyeceklerle kurulur. Mezelerin çoğu önceden hazır edilen soğuk yiyecek ve yemeklerden oluşur. Ayrıca tadımlık olarak anında hazırlanarak ara ara sofraya getirilen sıcak mezeler de vardır. Sıcak sulu yemekler ise genellikle meze sofrasının parçası değildir. Türkiye’nin deniz kıyısı bölgelerinde balık, diğer bölgelerde ise sac kavurma, köfte ya da kebap gibi et yemekleri ana yemek olarak mezeleri takip eder. Mezeler arasında en önemli yiyecek grubunu soğuk mezeler oluşturur. Bunların bir kısmı pişirilmeye ihtiyaç duymadan sofraya her an konabilecek yiyeceklerden oluşur. Örneğin bir dilim kavun, bir parça beyaz peynir, salatalık, turp, roka, tere, tarhun, taze soğan gibi yeşillikler, mevsiminde can eriği ya da çağla badem, ya da turşu gibi lezzetler anında sofrayı donatır. Soğuk mezeler içinde deniz mahsullerinin yeri bir başkadır. Balık yumurtası, havyar, tarama, lakerda, tütsülenmiş balık türleri, salamura sardalya, hamsi gibi küçük balıklar ilave bir işlem gerektirmeden sofraya getirilebilen mezelerdir. Soğuk mezelerin bir kısmı da önceden hazırlık gerektirir. Özellikle barbunya pilaki, imambayıldı, yalancı dolma gibi zeytinyağlı yemekler, ya da fava, humus, piyaz gibi bakliyat yemekleri tipik mezeler arasındadır. Soğuk meze listesi bölgelere göre değişiklik gösterebilir. Ege bölgesinde zeytinyağlı limonlu ot mezeleri, Güneydoğu’da muhammara, acılı ezme gibi acılı mezeler ağırlık kazanır.

Patlıcan salatası, patates salatası, Rus salatası, bostana gibi salatalar da duruma göre sofrada yerini alır. Ayrıca pastırma ya da dil gibi söğüş etler ve soğuk servis edilen arnavutciğeri, çerkeztavuğu, kadınbudu köfte gibi etli mezelere de yer verilir. Meze sofrasında her zaman serinletici yiyeceklere yer vardır. Bu yüzden yoğurtlu mezeler de mutlaka bulunur. Koyu cacık, yoğurtlu semizotu, kereviz, yoğurtlu patlıcan salatası ya da kızartması, yoğurtlama denilen yoğurtlu sebze ya da ot kavurmaları meze sofrasının ayrılmaz parçalarıdır. Soğuk mezeler tadılmaya devam ederken arada sıcak mezeler de sofrada yerini almaya başlar. Sıcaklar arasında muska böreği, paçanga böreği gibi kızartma börek türleri başı çeker. Ardından kabak mücver, patlıcan, kabak, havuç gibi sebzelerin kızartmaları gelir. Küçük köfteler, kâğıtta pastırma, yaprak ciğer tava gibi etli mezelerin yanı sıra hamsi kuşu, midye ve kalamar tava, ahtapot ızgara, karides güveç gibi anında hazırlanan deniz mahsulleri de sıcak mezelerin önde gelenlerindendir. Meze sofrasında tatlılara pek yer yoktur. Balık yenmişse onu tahin helvası takip edebilir. Mevsimine göre birkaç meyveden oluşan bir meyve tabağı yeterlidir. Baharda can eriği, malta eriği, kiraz üçlüsünü yaz aylarında kayısı, şeftali ve karpuz takip eder. Yazın ilerleyen aylarında incir ve üzüm devreye girer; sonbahar ve kış aylarında elma, armut ya da ayva dilimleri meze sofrasında yerini alır.